Wrocław od lat jest krajowym liderem w praktycznym przygotowywaniu dzieci i młodzieży do bezpiecznej jazdy na rowerze. Działa tu wyjątkowy program edukacyjny dla szkół – „Młodzi Aktywnie Zmobilizowani” – uznawany za najbardziej kompleksowy i zaawansowany w Polsce. To modelowe partnerstwo Urzędu Miasta Wrocławia i Wrocławskiej Inicjatywy Rowerowej, które pokazuje, jak skutecznie łączyć samorząd i organizacje społeczne w działaniu na rzecz bezpieczeństwa i zrównoważonego transportu.

Edukacja rowerowa w systemie, nie w akcjach

Wrocław wyróżnia się tym, że działania edukacyjne prowadzone są systemowo – nie jako jednorazowe kampanie, ale jako spójny, wieloetapowy proces. Ponad połowa wrocławskich szkół bierze udział w popularnej ogólnopolskiej akcji „Rowerowy Maj”, w której dzieci i szkoły nagradzane są za codzienne, niesamochodowe dojazdy do szkoły. We Wrocławiu jednak to dopiero początek – akcja jest elementem większego programu obejmującego również zajęcia edukacyjne i praktyczne, które mają zwiększyć bezpieczeństwo młodych rowerzystów. Miasto wprowadziło też dodatkową pulę nagród dla szkół, które podejmują szersze działania – dzięki czemu program nie ogranicza się do samej rywalizacji, lecz motywuje do trwałych zmian w szkolnych społecznościach.

Wiedza z życia, nie z podręcznika

Wrocław stawia na realne przygotowanie uczniów do bycia uczestnikami ruchu drogowego – znacznie bardziej praktyczne niż tradycyjne kursy na kartę rowerową. Obejmuje to zarówno doszkalanie uczniów, jak i nauczycieli prowadzących te kursy. W aż 20% szkół przeprowadzono zajęcia teoretyczne z bezpieczeństwa rowerowego, podczas których edukatorzy z Wrocławskiej Inicjatywy Rowerowej tłumaczą, że kask i odblaski to nie wszystko. Uczą, jak faktycznie dbać o swoje bezpieczeństwo, rozumieć zrównoważony transport i dostrzegać wpływ codziennych wyborów komunikacyjnych na korki i jakość życia w mieście. Taka edukacja pomaga uczniom zrozumieć, że „Rowerowy Maj” to nie tylko zabawa i nagrody, lecz element większego celu – „odkorkowania miasta” i poprawy zdrowia mieszkańców.

Od teorii do praktyki – w drodze po certyfikat bezpiecznego rowerzysty

Po teorii przychodzi czas na praktykę. Uczniowie najpierw ćwiczą manewry na placu manewrowym, a następnie wyruszają na drogi dla rowerów i spokojne ulice, by sprawdzić swoje umiejętności w realnym ruchu. Z myślą o nauczycielach – często niebędących czynnymi rowerzystami – opracowano specjalny poradnik z gotowymi scenariuszami lekcji i materiałami edukacyjnymi. Bazuje on na sprawdzonych praktykach z krajów rowerowych, takich jak Holandia, Belgia i Francja. Dzięki temu lekcje techniki stają się ciekawsze, praktyczne i spójne z przekazem edukatorów zewnętrznych. Coraz częściej kursy na kartę rowerową przypominają kurs na prawo jazdy – z teorią, praktyką i jazdą po mieście. Całość kończy się tzw. egzaminem holenderskim, podczas którego uczniowie samodzielnie poruszają się po mieście, by zaprezentować swoje umiejętności. Po jego zdaniu otrzymują certyfikat bezpiecznego rowerzysty – dokument nieformalny, lecz mający realną wartość dla rodziców, którzy zyskują pewność, że ich dziecko potrafi bezpiecznie jeździć w ruchu drogowym.

Dwa warianty egzaminu – elastyczność i bezpieczeństwo

Wrocław wprowadził innowacyjny system dwóch wariantów egzaminu praktycznego:

• Wariant 1: dla małych grup – instruktor jedzie za każdym uczniem, a towarzyszy mu drugi uczeń w roli obserwatora. Po wspólnej ocenie zamieniają się rolami.

• Wariant 2: dla większych grup – na trasie rozmieszczani są nauczyciele i rodzice-obserwatorzy, którzy oceniają poprawność manewrów. Ten wariant wymaga większej organizacji, ale pozwala przeprowadzić egzaminy szybciej. W obu przypadkach trasy są dobierane tak, by były bezpieczne i znajome uczniom.

Systemowe wsparcie i długofalowe efekty

Choć elementy praktycznej edukacji rowerowej pojawiają się też w innych miastach – jak w Gdańsku, w Warszawie czy w województwie lubelskim – tylko Wrocław finansuje systemowo szkolenia i egzaminy praktyczne. Filozofią programu jest samodzielność szkół. Z czasem to nauczyciele, którzy sami jeżdżą na rowerze i przeszli odpowiednie szkolenia, mają przejmować rolę edukatorów, a specjaliści z Wrocławskiej Inicjatywy Rowerowej będą mogli wspierać kolejne placówki.

Wrocławski model – inspiracja dla innych

Dzięki konsekwentnemu wdrażaniu postulatów organizacji rowerowych i partnerskiej współpracy z samorządem, Wrocław stał się polską stolicą edukacji rowerowej. Stworzony tu model to gotowy, sprawdzony zestaw działań, który można łatwo przenieść do innych miast i gmin. To przykład, że dobrze zaplanowana edukacja, wspierana przez lokalną społeczność, może realnie poprawić bezpieczeństwo najmłodszych i zmieniać kulturę mobilności w całym mieście.

Cezary Grochowski
Wrocławska Inicjatywa Rowerowa